Uniczowy Stowarzyszenie, które powstało w 1993 roku
NUMER 01/2010 Miesięcznik Stowarzyszenia Uniczowy 4 KWIETNIA 2010
pierwszy numer 04.12.1993rok.
Orczokowo
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Naszo gazeta, abo nasz Zeitung jak wto chce, bydzie zaś do Nos wydowano. Zebrali sie gryfne Dziołszki i Chopcy nasze Podleskie Sztudynty i Szkolorze, no i jest, zaś momy „Uniczowy”.
Ja, ja, tak to było, Uniczowy powstały jak nasz Farorz – ksiądz Benedykt Hałota przyszoł do Podlesio, numer piyrszy wyszoł 4 grudnia 1993r..
Tamte redaktory to tera som już specjalisty w rozmaitych dziedzinach, a redaktor naczelny to doktor historii.
Dugo myślałach łod czego zaczońć.
No i zaczynom łod pozdrowiyń, we naszym Podlesiu zowdy kożdymu wto był młodszy to starszymu godoł: Dziyń Dobry, Szczyńść Ci Boże, Szcyńśc Boże.
Były to dobre czasy, wszyscy sie znali, a cudze co sie przyżynili, abo przykliudzali to tysz starali sie coby być jednymi z Nos.
Ja, ja kinderschtuba to kożdy musioł mieć. Jak sie leciało na na cug, abo sie szło bez Podlesie to jak wto robił na polu, we łogrodku to si godało „Boże pomogej”, a ci Istni łodpowiadali „Dej Panie Boże”. Tera to tak ciyszko niykierym pozdrowiać, jak sie idom bez Podlesie te co sie sam przykludzili, a tysz te co som sam łod pokolyń to udowajom co nikogo niy widzom, godajom bez komorki – udowajom niy wiadomo kogo, abo udowajom co niy słyszom.
No, ale momy Zmartwychwstanie, bez to wszystkie co sie czujom Podlesiokami niych sie zacznom pozdrowiać jak sie na drodze spotkajom, a jak idom kole łogrodka kaj wto co robi to niych pedzom Boże Pomogej.
Jo wszystkim co sie sam przykludzili godom Witejcie u Nos. Boło by hyrsko coby te dzieci Podleskie tysz kożdymu co je łodnich starszy godały Dziyń Dobry, abo Szczyńść Boże, to je hyrski (dobry) zwyczaj, no i tak trza jak sie mo kinderschtuba.
Mom tysz prośba do wszystkich młodych ludzi, we Podlesiu. W czasie uroczystości kościelnych zawsze we ławkach było miejsce dlo SENIOROW, wnuki leciały wcześni i zajmowali swoim Omom, Babciom, Opom, Dziadkom miejsca, a sami stoli. To tysz hyrski Podleski zwyczaj, byz to pamiyntejcie ło tym, abo przyjmnijcie tyn zwyczaj.
We niedziele to kożdy mo swoje miejsce zapłacone (złożono ofiara na cołki rok), toż to przeca trza utrzymać nasz kościoł.
Tosz do wszystkich co majom nasze „Uniczowy”godom, co łogromnie sie ciesza co sie zaś bydymy spotykać, a nasze Sztudynty i Szkolorze bydom mogli dować nom radość i uczyć sie aktywnego życio, no i pokazywać wszytkim, co bydom chcieli nasze Podlesie.
Witom Wos, Szczyńść Wom Boże, a młodym redaktorom godom Boże Pomogej, a wy łodpowiydzcie Dej Panie Boże.
To z Pon Boczkiem
Orczokowo
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Myślałach łod czego zaczońć, we tyn majowy miesionc.
To czas kaj wszystko kwitnie, przyroda rozbudzono, miesionc matur no i czas dlo zakochanych, i bych zapomniała momy tysz Dzień Matki we maju.
Bez to może sie porozmyślom o miłości. Niy byda rozmyslać o tyj miłości, co sie niykiere myślom co to miłość, jak se idom i sie mamlaja na drodze, bo przeca we miłosci jest szczunek dlo drugigo człowieka, a przede wszystkim do tego kierego richtig kochom.
We pionto niedziela Pon Boczek do nos godo: co dowo nom nowe przykozanie. Coby My sie wzajymnie miłowali, jak Jo wos umiłowoł. No to trza ło tym pamiyntać, niy jest to proste, tak kożdego i zowdy miłować, bo przeca my som ino słabymi ludźmi, ale trza sie starać.
Zaglondnyłach do ksionzeczki Miłość autorstwa ksiyndza Jerzego Szymika w kiery som trzy teksty poświycone Miłości i miłości.
We jednym z tekstow jest zacytowano wypowiydź ksiyndza Jana Twardowskiego, kiery młodyj dziołszce ekleruje, co On pisze o miłości, bo o niczym innym niy warto pisać. Jak dziołszka godo to czamu ze tom miłościom som komedyje, to Mistrz Ksiondz Jan Twardowski godo: „Bo jeśli człowiek zapomina, że należy najpierw do Boga, a potem dopiero do człowieka, to są same kłopoty”. Bóg jest miłością, ale miłość nie jest Bogiem.”
Zaś we tekście kiery boł pedziany jako kozanie rekolekcyjne dlo studyntow ks. prof. Jerzy tysz godoł by pamiyntac co miłość niy jest Bogiem, ino Bog jest Miłością. Tam tysz pedzioł, a potym to napisoł, o jednyj ważnyj miłości, to miłość do naszyj ziymi do Ślonska. Proponuje coby sie my zrobili rachunek sumiynio ze tyj miłości, ekleruje co to „szmaragdowość Śląska, przypomino słowa poetow ślonskich Gryphiusa i Mühlpforta. Podkryślo tysz jak ważne som dlo ks. profesora Jerzego słowa biskupa Nosola :co my Ślonzoki som takom miyszaninom zachodnio – słowiańskom, bezto myślymy sercem i kochomy rozumym. We tych rekolekcjach tysz jest skierowano do nos prośba, co by my dlo Ślonska robili bez kompleksow i bez pychy- bo łone niy som łod Boga.
Byda juz kończyć, tak se myśla czy pamiyntomy wiela zrobili dlo naszyj ziymi nasze Patrony Ślonska.
Świynto Jadwiga Ślonsko, matka Ślonskich Piastow, wyuczono kobiyta – co jej wnuki i krol Czeski dużo zrobili coby była swiytom. Dlo mnie ważne co uczyła dziołchy co by sie we życiu dowały rady. Wychowała swoje dzieci i dziołszka co sie wziyni pod opieka.
No i drugi swiynty, świynty Jacek ze Odrowążów – prawnik wyuczony we Bolonii, kiery uratował Pana Jezusa we Przenajświytszym i Paniynka Maryja przed Tatarami. Zrobioł dużo, a tysz dlo Gdańska, Krakowa, no to Krakusy go nazwały „Światłym ze Ślonska”. Jedyny świynty, ze ziymi nad Wisłom, co jest we panteonie świyntych na placu swiyntego Piotra we Watykanie.
No widzicie co warto pamiyntać Co Pon Boczek jest miłościom, a niy miłość Bogiem.
To z Pon Boczkiem
Orczokowo
NUMER 03/2010 MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA UNICZOWY 20 CZERWCA 2010
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Wiycie mom tako komedyjo, godałach ze czytelnikami, jedyn godoł, tak bez kwiotki, co pisza homilie, inkszy co zaczyno czytać „Uniczowy” łod Orczokowyj, a take co niy miyszkajom we Podlesiu godajom co gryfne.
No, i musiałach sie naparzyć melisy i pisać, bo przeca kożdymu niy dogodzisz.
Tyn numer to tysz jest lipcowy, bez to zaczna łod świyntyj Anny i świyntego Joachima, bo to przeca Babcia i Starzyk abo Oma i Opa Pana Jezusa, a i łojcowie Paniynki Maryji.
We tyn dziyń przypominom sie moich Dziadkow - Grosseltern, ale niy ino.
Pamiyntom jak se chodziłach na łodpust na Burowiec, do parku u Kule, a we niedziela do koscioła pw. św Antoniczka. Zowdy tysz cołki tydziyń boł poukłodany i wiadomo było, co we czwortek jest szałot (kartofelsalat) i kotlety, we piontki były dymfkartofle ze sledziym, na wieczerzo harbata co kaj indzi taki niy piłach. Widziałach tysz kaj była granice ze Sosnowcym i pedzieli co sie tam dobrze i tonio kupowało. Starzyk chodził do roboty piechty ze Dombrowki Małyj na Wujek, bez 50 lot. To było u moich Babci i Starzyka.
Zaś ze Omom i Opom to sie trocha rajzowałach, a tyż rano sie piłach bonkawa ( wiedziałach co poznali malckawa jak sam Ruse wleźli). Oma chodziła zy mnom do Kryształowyj, a zowdy jak dostałach świadectwo na koniec roku to na lody casaty do małyj lodziarni we Katowicach przy ul. Kościuszki. Ze Opom suchałach dobranocki ze Wiednia na radiu Szarotka. Jeździli my po Ślonsku, chcieli my sie pojechać we trojka do RFN, ale mie i Opy niy puścili. Za to my czekali na przyjazd Omy.
Uczyli mnie tysz szacunku dlo ludzi, nasza Podlesko sonsiadka była ewangeliczkom i dlo ni blank wielgie swiynto to Wielki Piontek to i u nos już musiało być cicho i myślynie ło tym co sie dzioło we tyn dziyn z Pon Boczkiem.
Jedni i drudzy majom dobre korzynie bo Rybnickie i Raciborskie, bez to zowdy my wiedzieli co trza szanować ludzi i pamiyntać co tu zowdy przychodzili za robotom cudze. Przeżyli dużo, bo przeca dwie wojny, a dali mi tyla dobra i radości i nauczyli co na świecie som ludzie i ludziska.
Patrza sie na moich Łojców wiela ciepła dali moim dzieciom, ale tyż jak to dobrze jest żyć we rodzinie wielopokoleniowej. Som przeca tymaty co lepi pogodać ze Omom i Opom niż ze zalotanymi rodzicami.
We tyn dziyń musza tysz pedzieć ło Martusi, bo to fest ważno osoba dlo nos. Martusia była zowdy, a przy łożeczku naszego syna była gibci niż jo, choć spała we drugi izbie. Nosiła go we hacce, śpiywała i bez to łon zaroz godoł, mówił i szprechoł i nie wiedzioł co to coś dziwnego. Ważno była, bo swymu bratu tak ło ni godoł co tyn boł pewny co przy nim tyż była.
Momy radość, co mogemy patrzeć teroz na nasza mało dziołszka i wiela radości dowo nom, a tyż swoim Gross Omie i Gross Opie. To łoni uczom jom co jajo jest łod kury, a niy ze sklepu, a radiski rosnom na grzondkach. Patrzyłach łostatnio jak łobiyranie kartofli może być nauczyniym godanio prosze i dziynkuje, a przy tym jeszcze dużo graczkow. Łod swoi Gross Omy łodbiyrała kartofel i słyszała prosze, mało dziołszka godała dziynkuje i wciepowała go do wody.
Som tysz u nos modlitwy, kiery przechodzom ze pokolynio na pokolynie, ale łotym kiedy indzi.
To piykne tak sie powspominac, a jeszcze moc sie z Wami tym podzielić. Dziynkuja moim Dziadkom – Grosseltern, moim Łojcom za wyuczynie, a moim dzieciom za radość kiero nom dowajom.
Wszystkim Babciom, Omom, Starkom, Dziadkom, Opom, Starzykom życza coby umieli łonczyć pokolynia.
To z Pon Boczkiem
Orczokowo
NUMER SPECJALNY 04/2010 MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA UNICZOWY 29 SIERPNIA 2010
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Kończom sie feryje, no i we naszym Podlesiu momy łodpust. Łodpust Podleski momy we dziyń naszyj Patronki, Paniynki z Czynstochow.
Musza przypomnieć, choć wiym, co kożdy co sam miyszko wiy, co Jasno Gora to dzieło ksiyncia Władysława Opolczyka kiery to we sierpniu 1382 roku dokonoł uroczystyj fundacji kościołka we Czynstochowie, sprowadził zakonnikow z Węgier - ojcow Paulinow. Bez to momy dodatkowo radość, bo to dziynki ślonzokowi Paniynka miyszko se tyż we Czynstochowie.
Tak to łod lot świyntujymy we niedziela po świyncie - to jest 26 siyrpnia. We tym roku to jest niedziela 29 siyrpnia.. W dziyń roboczy jak przypado nasz łodpustowy dziyń to pamiyntomy co trza rzykać, ale tyż trza robić. Toż se myśla co to wyniko z tego ślonskigo myślynio sercym i kochanio rozumym i pamiyntanio o dewizie św. Benedykta Ora et labora (rzykej i rób).
Łodpust to ważne świynto parafialne. Katoliki podkryślajom co trza przed łodpustym pokutować, możno sie tyż nawrocić. No i trza sie wyspowiadać.
Do łodpustu trza sie przygotować i duchowo i po ludzku. Kole domów i w doma mo być czysto. Majom tyż mieć hyrsko nasi przodkowie – trza wysprzontac na cmyntorzu. co by odpoczywajoncy tyż mieli gryfnie. Niykierzy sie tyż kupujom nowe łachy.
Zowdy przychodzili goście na łobiod, abo choć na kołocz i bonkawa.
Trza było być we kościele. Jak sie już sprawy duchowe załatwiło to można było iść na rozpust.
Tak myśla ło tyj pokucie przed łodpustym. No i tak, warto by za pokuta dać tym łonym co zlikwidowali budka przystankowo przy przystanku Strzelnica coby jom postawili – może być po łodpuście bele przed jesiyniom.
Tym co sie chodzom ze psami coby zbiyrali za swoimi psami to co zostawiajom na chodnikach.
Możno tyż dać za pokuta nauczynie sie godać, a niy łobgadywać. Możno i pouczyć coby niy zazdrościć ino sie cieszyć jak sie komu co udo. To trza sie z nim radować i samymu tyż robić tak coby sie udało.
Som tyż niykierzy co sie zachowujom „ja kozły uparte” i im trza by dać za pokuta coby przód pomyśleli, to może by niy bodli innych, ani sie gowy ło mur niy trzaskali.
Trza by tyż zarzondcy downyj Jarczykowyj willi nakozać co by sie wziyni ze renowacja pod łokiem konserwatora zabytkow za to co sie wziyni za swoje.
Jak sie już pomyślymy co chcymy mieć łodpuszczony i co muszymy poprawić w sobie i dlo innych to trza iść do koscioła coby tyn łodpust był cołki
No a potym zaczyno sie rozpust to jest to fajrowanie, kupowanie we budach, karasole, możno i uszczelynie kwiotka we szisbudach – jak jeszcze som. Kupowanie luftbalonów, pierscionków, pukawek, futermwloków, makaronów, kostek imbirowych no i waty na patyku.
Jak sie przydzie do dom to czeko łobiod, abo swaczyna - kołocz, babowka, abo mołkranc. Nojlepszy kołocz we Podlesiu to kołocz łod Kozoczki, czyli od pani Kozok. Wto go niy jod niych żałuje, tak se myśla co to produkt regionalny i trza mu dać Certyfikat. Dziynkuja czytelniczce co zadzwoniła do mnie i przypomniała łotym i tyj co dała przepis na tyn kołocz.
To ło łodpuscie tela, mogymy mieć jeszcze jedno swiynto kiere we nikierych parafiach łobchodzom to kiermasz we dziyn poświyncynio koscioła. To świynto mogliby by my zaczońć i mogłoby to być pokozanie sie wszyskich miyszkańcow Podlesio ze tym co sami umiom zrobić. Ja, ino trza pamiyntać co muszom sie wszyscy wtedy zebrać, a niy zawodzać, niy wadzić, niy szukać jak komu zaszkodzić, ino wspiyrać.
To z Pon Boczkiem
Orczokowo
Kołocz łod Kozoczki, blank orginalny.
Na 25 kołoczy – 2 kostki drożdży,
Spod (ciasto) na 10 kołoczy
7,5 kilo monki
2,5 kilo cukru
2,5 kilo tustego (masło)
15 jajek cołkich
2-5 cukry waniliowe
mlyko (tela wiela trza)
sol -ciut
Syr – na 1 kołocz
2,5 kilo syra
0,5 kostki masła
3 jajka ubić
na 1 kilo syra 1 łyżeczka krupczatki
cukier do smaku
Mak na 1 kołocz
1,2 kilo maku
1 kostka tustego na 1 kilo
1 jajko na 1 kilo maku dodać na końcu, ubite
cukier do smaku
Posypka -na 1 kołocz ze posypkom
75 deko monki
40 deko tłuszczu
40 deko cukru2-3 żołtka ubić
utrzyć tuste ze cukrym
Pamiyntejci co te tuste to masło, no abo margarina, co by wto fetu nie doł do kołocza,
toż fajrujcie
Orczokowo
NUMER SPECJALNY 05/2010 MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA UNICZOWY 5 WRZEŚNIA 2010
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Momy we naszym Podlesiu Żniwne, to dziyn w kiery dziynkujymy za to to co dała nom ziymia i co
naszymi rynkami i gowom my dlo tyj ziymi zrobili.
Jak tak se szukałach ło żniwnym infomacji, to musza Wom pedziec co podobo mi sie godanie ło
zniwnym Dzienkczyniynie - das Erntedankfest.
We Europie Zachodni, to i na Ślonsku, żniwne obchodzono ze błogosławieństwem Kościoła
katolickiego. Tu trza pamiyntac co je obchodzono i u Rzymnskokatolikow i Wanielikow, bo jedni i
drudzu sam miyszkali, we Podlesiu tyż.
Kej wszystko zebrano, ściernisko wygrabiono to ze zebranyj słomy robiono snopki, na kiere po
śląsku godo sie ociepki, no a we Podlesiu godo sie lalki (jak wiymy łod pani Krysie Nidziński).
Musza jeszcze przypomniec ło jednym zwyczaju, choć wiym co to wiycie, ale znodłach co to
ślonski zwyczaj – jak jechali ze łostatnim wozym, to przy kapliczce kiero była po drodze
dziynkowali Pon Boczkowi..
Wszystkim co gospodarzom we naszym Podlesiu i mieście Katowice życza coby te dary dobrze
dzieli i coby mogło byc ich zowdy dość. Trza pamiyntać co My PORADZYMY
to z Pon Boczkiem
Orczokowo
NUMER 06/2010 MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA UNICZOWY BOŻE NARODZENIE - GRUDZIEŃ 2010
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Czekomy na Godne Świynta, znakiem tego jest Adwentkrac i zapolono na nim świyczka we kolejne niedziele. Kożdo swiyczka mo swoje znaczynie. Adwentkrac jest symbolym wieczności Pon Boczka, kiery niy mo poczontku ani końca. No, tysz radości oczykiwanio na Dzieciontko.
Kej wszystke świyczki sie polom, we czworto niedziela toz już dzieciontko jest chnet.
13 grudnia momy świyntyj Łucyji i trza zaczonć we kożdy dziyń pisać aż do wiliji jako pogoda dziynnie była. Kożdy dziyń łod 13 grudnia do wiliji pokazuje nom pogoda na kożdy miesionc nowego roku.
Wilijo. Łod rana trza pamiyntac, co to robisz dzisioj to bez cołki rok bydziesz robił, nojważniysze co dzieci byłyby grzeczne, bo bydom cołki rok. W doma wonio świyntami i jest tak inaczy. Kożdy wiy co mo robić, trza iść po światełko wigilijne – to tako nowo tradycja. Musi być goik/choinka/ Krisbaum i Betlyjka. Tata łoblyko choinka z tymi nojmłodszymi w doma. W kuchni Mama rychtuje to co jest na naszym stole wigiljnym: siymiyniotka, moczka, ryby (rozmaite), kartofle, kapusty z grochym i grzybami, makowki, kompot ze suszonych owocow. No i musi być dobre biołe wino. Stoł nakryty bardzo uroczyście, zastawa, sztućce odpowiednie do tylu potraw i ryb, kieliszki do biołego wina, dzieci mają sok. Talyrzyk ze opłatkami, talyrzyk ze chlebym i solą. Musi być nakrycie dlo przybytnego. Przed jedzyniem modlitwa kiero zaczyno senior rodziny, cicho kożdy dziynkuje za cołki rok i dary na stole. Do wiliji trza siednonć we strojach wizytowych. Wszyscy pamiyntomy ło piyrszyj gwiozdce, ale siadomy do stołu jak wszyscy som w doma. Po wiliji, wieczerzy wigilijny trza porzykać i skłodomy sie życzynia i łomiymy opłatkiem. Jak sie kończy łomanie opłatkiem to cichutko zadzwoni dzwoneczek i przez lekko łotwarte łokno wleci i zaroz wyleci Dzieciontko. Dzieciontko umiy tak gibko łostawić dzieciontkowe gyszynki.
No, a potem oglondanie dzieciontka, godani, telefony do bliskich i łod bliskich. Śpiywanie kolynd. Kiedyś moj Tatuś groł na skrzypcach i tysz groł do telefonu znajomy jak dzwonili z życzeniami. Trza było tysz dać ze wigilijnego stołu gowiedzi, no i nikierzy mogli posuchać jak ło 12 w nocy godo gowiydź ludzkim głosym. Młodziyż rychtuje sie do Pasterki w kosciele, a blank małe i seniory rychtujom sie do Papieski Pasterki z Watykanu.
Piyrsze świento, po przyjsciu z kościoła uroczyste śniodanie, kiere trwo. Na sniodanie musi być bioły wuszt, frankfuterki, no i tyż jest kołocz. Przeca bez kołocza niema świynta. Przychodzom zawsze bliscy z życzeniami. Przychodzom nasze dzieci. Downi kiedy świyta rychtowała moja Oma to we piyrsze swiynto musiała na swiąteczny łobiod być gynś, chyba ze jabkami. Teraz staromy sie co by we piyrsze swiynto na stole było to co we wilijo. Jak som w doma blank maluśkie dzieci to trza ło nich pomysleć, no i musi być to co im trza.
Obowiązkowo jest mszo we Panewnikach przy nojwiynkszy we Europie Betlyjce. No, a teraz jest tysz żywo betlyjka we franciszkańskim ogrodzie, jest tysz tako co sie krynci. Trza łobejrzec tysz betlyjki ze krajow kaj franciszkany som na misjach.
Drugie swiynto, świynto rodziny i trza sie wybrać do rodziny, abo czekać na rodzina w domu, by sie radować co mogymy sie widzieć.
Teraz to co jymy, tako moja wigilijno ksionszka kucharsko.
Wilijo to co blank nasze:
Siemieniotka
Siemieniotka abo konopionka to zupa blank z kuchni śląskiej. Kożdo Ślonzoczka miała swoj przepis wigilijny. Siymiyniotka podowo sie ze pogańskimi krupami. Na talerzu som nasiona prosa, tatarki i konopi, piyrwy godali co mo to potynżno siła i dobrze wrożyło na przyszłość. Znodłach tako historia ło siymiyniotce;
„Było to tak, że jak się Pan Jezus narodził, to w Betlejem razem spotkali sie Żydzi i poganie, co tam mieszkali. Spotkali się i trzeba było potem coś zjeść, bo już zgłodnieli, jak mówili o tym narodzeniu, i się też zastanawiali co z tego będzie. To wtedy ugotowali siemieniotka, po raz pierwszy. Konopie, co były potrzebne to przynieśli Żydzi. No a krupy, to przynieśli ci poganie i przez to nazywają się „pogańskie”. To przy tej siemieniotce była ta ich wieczerza. To na pamiątkę tego, że była w dniu Bożego Narodzenia, teraz się jom też je na wilijo”.
To tak jak na naszym Ślonsku, My: Rzymskokatoliki, Wanieliki i Żydy umiymy sie razem cieszyć ze naszych swiont i niych ta siymiyniotka dali nos łonczy.
Co trza na siymiyniotka:
50 dag konopi, abo mni (mniej) Trza pedzieć co konopie idzie kupic na torgu we Mikołowie, noj lepi u Chopa.
2 litry wody, (lub 1 litr wody)
1 łyżka masła
2 cebule
sól, pieprz
Jak jom zrobić:
Konopie opłokać,umyć, sparzyć wrzoncom wodą i zawarzyc na momynt. Ta woda wyloć. Zaloć konopie przegotowanom ciepłom wodom i warzyć na małym ogniu.Warzyc 1 godzina, abo trocha wiyncyj. Jak konopie zacznie pynkać i bydzie widać bioło zawartość z nasion trza przecedzić je na sitku; wsypać do garnka, wloć ciut wrzątku i uciyrać tłuczkiem (dobrze jakby mioła prosty doł) aż ze konopi wyciśnie się biołe mlyko. Przeciśniynte konopie trza przepłokać wrzoncom wodą, tak by nie przywarły do dna garca, wyciskanie konopi trza robic pora razy „co by dobrze wygniyść”. Wycisniynte mlyko tak trocha sie ciongnie jak kleik. Jo sie Wom przyznom co zamiast tłuczka używomy blendera. Jest z tym zwiazano rodzinno historia, to wom powiym na bezrok.
Do konopiowego mlyka doloć wody, dodać cebula pokrojono drobno. Jo dodowom masło, sol i pieprz i trocha śmietany. Śmietana dodowom na som koniec. Pogańskie krupy warza osobno. Siymiyniotka to dobro zupa na żołondek.
Moczka
Co trza na moczka:
Pasternok
Rodzynki, śliwki suszone, migdały, figi, morele suszone, jabłka suszone
Piernik do moczki –1/2kg, jest we Podleskij piekarni
1 kromka chleba
Cytryna 1 lub 2
1 butelka ciemnego piwa
masło, mąka do zasmażki, (szczypta soli)
Jak jom zrobić:
Pasternok warzyć 1 godzina, po godzinie dodać suszone owoce i bakalie. Warzyć jeszcze 0,5 godziny. Wciepać cytrona pokrojono w plasterki..Wciepać 2 laski cynamonu. Dodać.Piernik i kromka chleba żozmoczone w wodzie i przetarte. Dodac zasmażka. Warzyć na chwila. Na końcu wloć ciemne piwo.
Makowki
Co trza na makowki:
1kg maku, abo ½ kg mielymy we Podleskil pierani, można sie poklachac we kolejce do mielynio
rodzynki migdały, cukier
2 kostki masła
francuzy abo bułki
Co trza zrobić:
Mak zmielić. Zmielony mak zaloć goroncom wodą i warzyć na małym ogniu. Dodać rodzynki, migdały, cukier, masło – 2 kostki. Francuzy abo bułki pokroić. Nikerzy dowajom chałka abo sucharki. Do misek wloć mak – trocha, położeć bułki, zaś mak, zaś bułki, aż wszystko się wyrobi. My robiymy mak na wodzie i polywomy sie ciepłym mlykiem jak jymy.
Kapusta – jo wiym co wiycie, grzyby i groch zamoczyć dziyń wcześni przed warzyniym.
To życza Wom dobrych świont i bogatego dzieciontka
Orczokowo
MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA UNICZOWY 30 STYCZEŃ 2011
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam sie przykludzili.
Momy Nowy Rok 2011 i kożdy choć chwilka se rozważo co za mnom, a co przyniesie Nowy Rok.
Jo sie tysz myśla łod czego zaczonć w tym roku, no i znodłach, tak se myśla co Duch Św. wiy co robi jak podpowiado kaj szukac i nad czym sie zatrzymać.
No to cytuja co pedziała Matka Teresy z Kalkuty: „Zawsze, kiedy dajesz odrobinę nadziei tym, którzy są przytłoczeni ciężarem fizycznego, moralnego i duchowego ubóstwa - jest Boże Narodzenie. Zawsze, kiedy sam nie mając wiele potrafisz dzielić się z innymi i obdarzasz ich radością - jest Boże Narodzenie. Zawsze, kiedy czynisz swoje serce bezpiecznym domem dla przestraszonych, utrudzonych, odepchniętych i wzgardzonych - jest Boże Narodzenie”.
Toż życzy kożdymu z nos co by nasze słowa i czyny dowały Boże Narodzynie dlo siebie i dlo innych.
Znodłach tysz przypowiyść ło człowieku co godoł rozmaite gupoty ło ludziach ze miejsca w kierym żył. Sumiynie go zaczono gryść i poszoł do spowiedzi. Chcioł co by Pon Boczek mu wyboczył te gupie słowa i co by mog jakoś naprawić to co złego zrobił.Farożyczek doł mu pokuta: Weż puchowy zegłowek, rozerwij go i porozciepuj piyrze na wietrze. Jak to zrobisz przydź zaś. Czowiek pomyśłoł, co to lekko, no i dośc dziwno pokuta. Zrobił co mioł i przyszoł drugi roz do faroża. Teraz dostoł druga czyńść pokuty: Idź i pozbiyraj te piyrze. Wiela rozwionego piyrzo pozbiyrosz tyla krzywd naprawisz.
Tosz życzy kożdymu z nos co by niy musioł zbiyrac piyrzo na wietrze.
Przeca słowo to jak szczała, jak jom wyszczelisz to już niy zatrzymiesz i niy zawsze leci tak jak byś chcioł. Bez to trza lepi dować słowym Boże Narodzynie a a niy zbiyrać piyrze na wietrze.
No to kończa, a wszystkim co używajom słowa czy we mowie, czy we piśmie, a czasym go pokożom bez słow dedykuja łostatnio zwrotka wiersza Josepha von Eichendorffa „Modlitwa poranna”
A gdybym miał za marne grosze
Śpiewac nie Tobie...to choć drżę:
Roztrzaskaj moją lutnię, proszę,
Wiecznie przed Tobą milczeć chcę.
Toż z Pon Boczkiem
Orczokowo
Ponboczek rozdawali różnym ludom języki.
Ci dostali mowa niemiecko, ci francusko,
inksi angielsko itd.
Na koniec przychodzą Ślązoki.
Siengo Ponboczek do miecha.
Szuko, szuko... pusto.
Patrzy na śląski ludek i godo:
"Wiecie co roztomili, godki mi sie skończyły".
Ludziska gowy pozwieszali, zmarkotnieli.
Ponboczek sie zafrasowoł,
w broda się podropoł i godo:
"No dobra, to wy bydziecie godać tak jak jo"
przysłoł Gerad z Mysłowic
30 STYCZEŃ 2011 - NUMER 01/2011
Podleski Karnawał
To sie zdo jakoś dziwne, no ja:
był Podleski Karnawał.
Przod napisza trocha co to karnawał, a bo Karnevall, bo sam obowiozywały te łobie nazwy.
W Polsce piyrsze zapisane informacje o karnawale pochodzom ze XII wieku ze Śląska.
We Polsce piyrsze opisy uciech karnawałowych pokozały sie we XVw., a tak blank rozpoczon sie karnawał we XVII i XVIII wieku i to jako szlacheckie kuligi, bo tam we Polsce było bardzo zimno. Niekierzy godajom co krolowa Bona (XVI w.)pokozała co to karnawał. O karnawale we Polsce tyż dowiadujemy się z XV wiecznych dokumentów kościelnych zakazujących niekierych zabaw.
Bliskie nom cyntrum karnawału to północno Nadrenia-Westfalia no i miasto Köln (kaj miyszko dość dużo Podlesiokow). Przygotowania zaczynały sie i zaczynajom sie we Adwyncie co by wszystko było jak trza. Karnawał zaczyno sie we Trzech Kroli, łod tego czasu som bale, zabawy i domowe spotkania. No, a jak sie zbliżomy ku końcowi, to nikierzy sie bierom urlopy i zaczyno sie zabawa we łostatni czwortek karnawału – u nos Tłusty Czwortek. My we Tłusty Czwortek jymy kreple a we Köln Kobiety użynajom chopom, a szczególnie urzyndnikom bindry i bierom władze we swoje rynce na te pora dni (komu by tak ucion binder we Podlesiu i choć na pora dni wprowadzić Kobiyce rządy) Główne parady na głownych ulicach Köln i we małych dzielnicach tego miasta tyż zaczyno sie we Różany poniedziałek (Rosenmontag) i bawiom sie durch aż do wtorku do 12 w nocy (Fastnacht). Po 12-tej w nocy zaczyno sie środa popielcowa i post.
No i fertig instrumynty pochować, czekomy do Wielkanocy co by sie bawić.
Trza jeszcze wspomnieć co na Bale Karnawałowe były wprowadzane Panny i Kawalerowie kiere wchodziły we dorosłość i życie towarzyskie, to był ich debiut. Teraz idom na studniówka.
No ale jak to było we Naszym Podlesiu.
Zaczynało sie we Adwyncie oczywiście co motorem byli nauczyciele i rodzice. My szkolorze robili na pracach ryncznych czapki karnawałowe, maski, kotyliony na taniec „walc kotylionowy”. Ze rodzicami rychtowali my fanty na loterio, fanty musiały być śmiyszne na przykład: Nachtop a we nim pora frankfuterkow, żywe kokoty, żywe gęsi. Pan Mikołajko podarowoł cało świnia i sie zrobiło wyroby kiere były na bal. Przed samym balem wszyscy dmuchali balony do dekoracji.
Wszystko było, no tak jak trza, tak jak jest na balach o kierych teraz dzieci czytajom we bojkach, abo patrzom we internecie, abo we telewizorze co tak jest we Wiedniu, abo we Köln. Pisza o Köln bo to miasto partnerskie Katowic.
W czasie Podleskiego Karnawału były Bale przebiyrańcow, sama pamiyntom jak dwie dziołchy (Elinor i Gerda) szyły sie stroje za dama karo i krola kier i jak to im sie pomogało by były nojfajniyjsze. Bal odbywoł sie we sali u Sztobika, to była bardzo piykno sala, cało we dymbowyj boazerii ze parkietym i ze scynom (możno wto mo fotografie, to sie jom bydymy mogli obejrzeć)
Był to bal kaj sie tańcowało był polonez na poczontek, był walc kotylionowy a jak sie już wszyscy rozbawili to i zatańcowali mietlorza. Wszyscy tam sie bawili i wszyscy przygotowywali bal, po balu posprzontali i szli na ranno mszo św. Za piniondze z fantow kupowano to co trza było dlo uczniow we szkole.
Tak myśla co o tyj sali „U Sztobika”napisza osobno, bo szkoda co jom nowe czasy – prywatyzacji i powrotu do właścicieli zniszczyły.
We szkole były tyż bale dlo dzieci szkolnych, ostatni taki bal szkolny to komers po skończyniu 8 klasy.
Były jeszcze we Podlesiu bale dlo dorosłych we szkole, we straży i we Stodole, wiym co teraz ino na zabawach bawiom sie Podlescy Seniorzy i tam sie jeszcze tańcuje, bo młodzi chodzom tam kaj grajom „Szarpi Druty” jak godała Martusia.
Wspomna o ludziach kierzy ten Podleski Karnawał organizowali: pani Orawska, pani Górecka, pani Zielosko, pani Dudzik, pani Ryżewska, pani Loska, pani Róża Wrosz, pani Ogierman, państwo Mikołajko, państwo Walter, państwo Szymik, państwo Pawlas, pan Melerowicz, pan Zemła, pan Mrowiec, pan Rajmund Stabik, pan Cudak, pan Kubista, pan Jurowicz.
Nauczyciele: pan Kierownik Szkoły Marcin Trojok, pani Ernestyna Kołodziej, pani Urszula Szojda, pani Ewa Trzaskalik, pani Barbara Brząkała, pani Irena Stencel, pan Jan Brząkała, pan Stefan Paliszewski, pan dyrektor Henryk Wrosz.
Niy było wtedy organizacji poza rządowych, ani rad osiedli byli ludzie co im sie chciało robić co by było we wsi Podlesie Śląskie dobrze. Była nasza gmina tam pan Otka i było wiadomo co kto powiniyn, ale to tyż był czas, kiedy sie Katowice do Nos jeszcze niy przyłączyły.
Jeszcze wyjaśniynie, a w Köln to niy w Cyntrum i na głownych ulicach sie coś dzieje, ale we dzielnicach tyż życie sie rozwijo i dzielnice sie rozwijajom i ło rynku tam durch niy godajom, tam som głowne ulice i plac Katedralny.
No, ale kończąc to wierza co te młode ludzie co się we Uniczowach uczom działanio może zaś zorganizujom Karnawał Podleski.
Jo nie byda musiała spiewać: „To był świat zupełnie w starym stylu”.
to z Pon Boczkiem
Orczokowo
Przepis na Fastnachtkreplen
od Valeska Biela (1898-1981)
Przepis na ostatkowe pączki
po polsku i po śląsku w numerze marcowym.
27 MARZEC 2011 - NUMER 03/2011
Szczyńść Boże wszystkim downym czytelnikom i tym co sam się przykludzili.
Momy wiosna i nasze Podlesie jest coroz to piykniejsze. Mogymy se chodzić na szpacyr, pojechać na kole starom drogom do Mikołowa, na Dąbrowa, na Gniotek, na Kąty Podleskie, Pietrowickie abo Kostuskie. Zoboczyć czy most Cygański jeszcze stoi. Przypomnieć sie kaj była kapliczka – co i już nima, namalowoł jom pan Brząkała. Zoboczyć wyremontowano Gmina, abo wiela jest nowych domów. Trza tyż kajś sie siednoć po tym szpacyrze, trza tyż patrzeć coby nasze Podlesie piykniało i coby wszystko zowdy fungowało.
Dejcie pozor coby belejakigo marasu niy przywożono i niy wyciepowano u Nos. Coby my tego we telewizorze niy musieli zaś łoglondać.
Dzisio tych co majom internet zaproszom co by łô naszym Podlesiu poczytali i tyż wpisali co jest u Nos gryfnego do zoboczynio.
http://www.goldenline.pl/forum/podlesie-sl-katowice
Tu sie zoboczycie staro kronika naszyj szkoły:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=17631&dirds=1&tab=1
To strona parafii, kaj zoboczycie co daleko we świecie i na nia zglondajom:
http://www.podlesie.net/~parafia/
To jest strona łô Podlesiu Ślonskim coś tam możno łobejrzeć: http://www.podlesie.bo.pl/
To pozaglondejcie i napiszcie co, abo dejcie fotografka. Poślijcie tyż co do „Uniczowow”.
Przeproszom, zapopmniałach napisać co przy zabawach karnawałowych pomogoł pan Kurzok, pan Kubista, pani Irena Stencel, pani Holecka. Piyknie prosza wyboczcie mi.
Miejsca zabrakło na recepta krepli, bydzie we innym numerze.
to z Pon Boczkiem
Orczokowo
